Abib slaapt in een half afgebrande garagebox aan de rand van de bossen van Calais. De box biedt onderdak aan zes jongens uit Eritrea en Soedan. De matrasjes liggen stijf tegen de muur, ernaast staat een plastic kuip die het regenwater opvangt dat door het plafond sijpelt. ´´s Nachts liggen we stil en gaan nadenken over ons leven vroeger, toen we nog een huis hadden en studeerden. Ik heb als beste van de klas eens een reisje naar Italië gewonnen. Ik ben in Rome, Milaan en Napels geweest.´ Sinds twee maanden leeft de 23-jarige Soedanees Abib in de bossen van Calais.

O pvang voor de 200 illegalen in het Noord-Franse kustplaatsje is er niet. Het Rode Kruis opvangkamp in het naburige dorp Sangatte is twee jaar geleden gesloten onder druk van de Engelse regering. Het opvangkamp had een aanzuigende werking op vluchtelingen die als verstekeling per boot of trein naar het Britse Dover probeerden uit te wijken. In 2002 verbleven er zo´n 2500 illegalen in en rondom Calais. Hoewel het aantal vluchtelingen fors is gedaald, zijn de omstandigheden waaronder de illegalen moeten leven sterk verslechterd.

L eegstaande panden in en om de stad worden door de politie dichtgetimmerd. In het bos hebben de vluchtelingen hutjes opgetrokken van plastic, boomtakken en karton. Ze krijgen tweemaal per dag eten van lokale vrijwilligersorganisaties, die met donaties uit het hele land de illegalen proberen bij te staan. Bij een loods in een afgelegen gedeelte van de stad duwen de illegalen zich een weg naar beste plek om een maaltijd te bemachtigen. Anderen hangen op de grond, roken een sigaret en kijken af en toe of het busje met voedsel al komt aanrijden.

De sfeer is grimmig. ´Vroeger konden we het af met twee vrijwilligers, tegenwoordig hebben we wel tien mensen nodig waarvan minstens twee mannen om het uitdelen van de voedselpakketten goed te laten verlopen´, vertelt de Franse vrijwilligster Chevalier. Abib zit wat achteraf, hij schudt meewarig zijn hoofd als er een opstootje ontstaat om een paar pakjes sigaretten. In de afgelopen twee maanden heeft hij vijf pogingen ondernomen om op de boot naar Engeland te komen. Abib: ´Ik hoop in Engeland papieren te krijgen, zodat ik weer naar school kan.

Ik wil studeren en een baan in de computers.´ Hij vertrok zeven maanden geleden als verstekeling per boot uit Port Soedan. Overdag verstopte hij zich in een vrachtwagen waar een vriend, die op het schip werkt, hem van eten en drinken voorzag.´s Nachts kon hij naar de wc en zich wassen in de hut van zijn vriend. Abib vluchtte uit zijn woonplaats Khartoum, de hoofdstad van Soedan, nadat hij opgeroepen was om in het leger te gaan vechten. ´Dat wilde ik niet. Ik geloof niet dat de problemen in Soedan op te lossen zijn met vechten maar met praten.

Als ik in Soedan was gebleven dan had ik voor tien jaar de gevangenis in gemoeten.´ In Soedan woedt al 21 jaar een burgeroorlog, begonnen in Zuid-Soedan en sinds begin 2003 ook in de westelijke provincie Darfur, waar ´zwarte´ Afrikanen worden verjaagd, verkracht en vermoord door Arabische pro-regeringsmilities. Ook Abibs ouders, die in een dorpje in Darfur wonen, werden jarenlang getreiterd door de milities. ´Ze zeiden dat mijn vader zijn land moest afstaan dat al sinds generaties van onze familie is. Omdat hij weigerde, belandde hij regelmatig voor een week of twee weken in de gevangenis.

O Dan kwam hij onder de blauwe plekken thuis. Hij sprak er nooit over met ons, maar ging voor het huis in stilte een sigaret roken.´ en maand na zijn vertrek uit Soedan is zijn vader voor de ogen van zijn moeder doodgeschoten door de politie, vertelt Abib. ´Mijn moeder kreeg vervolgens hartklachten en stierf enkele maanden later omdat het ziekenhuis niet genoeg medicijnen had. Een tante vertelde me het nieuws via de telefoon. Hij valt stil en kijkt vermoeid voor zich uit.

I n Afrika werk je om je familie te onderhouden. Ik heb geen familie meer, dus welk recht heb ik nog om te leven?´ Wanneer het busje met eten verschijnt, rennen de vluchtelingen hongerig naar voren en duwen elkaar ruw aan de kant. Voor één van de hutjes van karton, plastic en boomstammen zit een groepje Soedanezen en Eritreeërs samen rond een vuurtje. e delen hun sigaretten, maken thee en luisteren naar de BBC-radio. Er wordt gelachen en gezongen tussen de resten gepofte maïskolven die ze aten als ontbijt.

B ij het uitdeelpunt vechten we om eten te bemachtigen voor ons groepje. Hier in het bos delen we alles met elkaar. We bidden voor degenen die ´s nachts een poging wagen om naar Engeland te gaan en we vieren twee dagen later een feestje als ze niet zijn teruggekeerd. Dat betekent dat ze het hebben gehaald´, glimlacht Abib. De vrijwilligers vormen een fuik zodat de illegalen één voor één achter elkaar in de rij komen te staan. ´

In de vakantie was het nog erger, want toen konden we vanwege een tekort aan vrijwilligers maar één in plaats van twee maaltijden per dag uitreiken. Een vrijwilligster verloor een tand omdat ze een elleboogstoot kreeg. Die was niet tegen haar gericht, maar ze vechten als kinderen om eten´, verklaart mevrouw Chevalier. De agressieve sfeer bij het verdelen van de maaltijden staat in schril contrast met de vriendschappelijke manier waarop de illegalen met elkaar omgaan in het bos. In en rondom Calais zijn drie plekken waar de vluchtelingen proberen in een vrachtwagen te klimmen.

Abib: ´Op een groot parkeerterrein bij een winkelcentrum, bij een benzinetankstation en vlakbij het bos waar de vrachtwagens een scherpe bocht moeten maken. Daar minderen ze vaart en kunnen we erin klimmen.´ De vrachtwagens worden steekproefsgewijs gecontroleerd voordat ze de boot op mogen. Daar worden de meeste illegalen eruit gevist. ´Gemiddeld lukt het vijf illegalen per nacht om te ontsnappen. Degenen die pech hebben, belanden 24 uur in de gevangenis en worden dan tientallen kilometers buiten Calais op straat gezet. Dan moeten we uren lopen voordat we in Calais zijn´, zegt Abib.

De vluchtelingen zijn ervan overtuigd dat zij in Engeland meer kans maken op een verblijfsvergunning, hoewel dit niet meer het geval is. ´ We zien nu voor het eerst ook vluchtelingen op eigen initiatief uit Engeland terugkeren´, vertelt vrijwilligster Chevalier. Beheersbaar De Franse overheid doet er alles aan om het probleem van de illegalen in Calais beheersbaar te houden. De controles rondom de trein, die via de tunnel naar Dover gaat, zijn zo aangescherpt dat de meeste illegalen niet eens meer proberen via deze weg naar Engeland te gaan.

Ook rondom de haven wordt scherp gecontroleerd. Illegalen die zich in het openbare leven in Calais wagen, lopen groot risico te worden opgepakt. De Franse politie treedt sinds de sluiting van Sangatte harder op tegen de illegalen, vertelt vrijwilligster Chevalier. ´Op ons terrein mogen ze de vluchtelingen niet oppakken, dus wachten ze hen buiten het hek op met een busje. Pure intimidatie. Ook werd er een keer een vluchteling voor mijn ogen in de boeien geslagen en op de grond geduwd in een plas met water. Dat was niet nodig en het is onmenselijk.´ Ook de vluchtelingen klagen over het gedrag van de politie.

´s Middags en ´s nachts komen ze naar het bos en gooien hete gasbommen of vuur in onze hutjes. Als wij hoestend uit de tent vluchten, pakken ze ons op en nemen een aantal van ons voor een paar uur mee naar het bureau´, vertelt Abib. Vijfsterren hotel Zelf zit hij relatief veilig in zijn garagebox, omdat die nog niet is ontdekt door de politie. Hij maakt zelfs grapjes over zijn ´hotel´. Hij wijst ons op een bord een paar meter van de garagebox met daarop ´Village Hotel, 30 euro per nacht´. Abib richt zich zo min mogelijk op de zware omstandigheden van zijn huidige leven. ´Ik probeer de goede dingen te zien.

Je kunt als miljonair je hele leven in vijfsterren hotels logeren, maar als je dood gaat heb je nog het leven niet gekend. Mijn leven begint hier. Door mijn ervaringen in Calais kan ik het leven aanraken.´ Terug naar Soedan is voor hem geen optie. ´Daar beland ik voor tien jaar in de cel omdat ik niet in het leger wil vechten tegen mijn eigen mensen. Dan staat mijn leven stil. Hier beland ik af en toe een dag in de gevangenis omdat ik naar Engeland probeer te vluchten, maar ik kan nog wel keuzes maken. Uiteindelijk ga ik weer studeren. Daar geloof ik in.´